Elk jaar broeden er rond de 240 lepelaars op Vlieland, verspreid over meerdere kolonies. Dit voorjaar was spannend voor de lepelaars. Toen de eerste lepelaars aankwamen was het zo ontzettend nat dat een deel van de voormalige broedkolonies nog onder water stonden. Daarnaast werden de eerste lepelaars die in de droge duinen gingen broeden in de ei-fase verrast door een loslopende hond. Dat kostte een groot aantal lepelaars hun nest en ze verlieten de kolonie. Gelukkig wisten de later uit hun overwinteringsgebieden aankomende lepelaars niet dat er een hond was geweest en zijn die gewoon gaan broeden. Uiteindelijk is het een goed broedseizoen geworden, dankzij de verspreiding over verschillende gebieden op het eiland. Er hebben lepelaars gebroed van oost naar west, in de duinen, in de Kroonspolders en op de Vliehors.

Vele mensen kennen inmiddels Sinagote, de lepelaar waarvan we zoveel te weten zijn gekomen doordat ze een zender op haar rug had. In juli 2022 is ze voor het laatst gezien langs de Postweg, samen met haar twee al vliegende kuikens. Maar nu weten we zeker dat ze na 18 jaar, een lang leven voor een lepelaar, is overleden. Ze is namelijk al twee jaar niet meer gezien op Vlieland, en ook niet in haar overwinteringsgebied in Bretagne.

Dit broedseizoen is het ons gelukt om zes lepelaars op Vlieland een nieuwe zender te geven. Deze lepelaars zijn live te volgen op de website Globalflywaynetwork.org en via de app Animal Tracker. De eerste lepelaar is Jessy, een vrouwtje dat broedde in de duinen. We weten niet wat haar verleden is, want toen we haar vingen had ze geen ringen om. Ze is was heel goed te zien vanaf de Postweg, waar ze met wel honderd andere lepelaars met opkomend en afgaand water loopt te eten. Het is nu reuze spannend waar ze gaat overwinteren. Ondertussen zit ze in zuid Frankrijk. Misschien trekt ze nog verder.

In de Kroonspolder is een mannetje gezenderd, Tygo. Hij had al kleurringen om z’n poten en daardoor weten we dat hij in 2014 uit het ei kwam op de Banaan bij Den Oever. Sinds 2018 is hij ieder jaar op Vlieland gezien door Michiel Muller en Carl Zuhorn. In de tien jaren dat hij met z’n kleurringen rondvliegt is hij slechts twee keer gezien in een overwinteringsgebied, een keer bij Sevilla en een keer bij Huelva in zuidwest Spanje. Ondertussen zit Tygo in een natuurgebied zuid van Sevilla en lijkt dit dus zijn vaste overwinteringslocatie.

Net als in andere jaren hebben we met het team van Staatsbosbeheer Vlieland en vrijwilligers alle kuikens van één kolonie gekleurringd op 4 juli. Ondanks het slechte weer van de weken ervoor waren er toch 35 kuikens groot geworden. Ze hebben nu allemaal een witte ring om, met letters en cijfers, een zogenaamde inscriptiering, iedere vogel heeft zijn of haar eigen code, te beginnen met ND. Vier van de lepelaar kuikens waren al groot genoeg om een zender op te doen. Zij hebben de namen Vlieland, Malgum, Distel en Zwaluw gekregen.

We weten dat meer dan 60% van de jonge lepelaars het eerste jaar niet overleeft, het is namelijk heel erg moeilijk alles te leren wat je moet weten om groot te worden: vliegen, foerageren, omgaan met getij, omgaan met andere lepelaars en de trekroute vinden. En dan zijn er nog veel gevaren onderweg zoals hoogspanningsleidingen, windmolens, roofvogels en jagers.

Van deze 4 gezenderde jonge vogels van Vlieland is op het moment van schrijven alleen Distel nog in leven. Zender vogel Zwaluw strandde in Frankrijk en is wrs gepakt door een Oehoe, Zendervogel Malgum strandde in Spanje waarschijnlijk door de hongerdood, en Zendervogel Vlieland werd teruggevonden in een bergebied in Spanje.

Wanneer een zendervogel geen “signaal” meer geeft proberen we binnen onze werkgroep zo snel mogelijk ons netwerk in te schakelen om de resten van de lepelaar, en de zender veilig te stellen. Dit lukt wonderbaarlijk goed, zelfs in het buitenland worden de zenders binnen een paar dagen tot een week teruggevonden.

In het kader van het Waakvogels project van de onderzoeksgroep BirdEyes in Leeuwarden kunnen we de komende 4 jaar doorgaan met het lepelaar-onderzoek op het wad. We kunnen niet wachten om te zien wat de geringde en gezenderde lepelaars van Vlieland ons de komende jaren gaan vertellen.

https://www.birdeyes.org/ en https://werkgroeplepelaar.org/